Afghanistan

Wiki Edit -> Afghanistan

Village : Ruzgan
Country : Afghanistan
Continent:
Dear Ruzgan people we have started this wikiedit.org to publish all village details around the world. Ruzgan is a village located in the district of state. You are welcome to provide more information about Ruzgan. It can be under the following category.

Ruzgan map

The following Ruzgan map is from google. Ruzgan map consist of nearest villages and more information based on the zooming. You can enlarge or minimize the map zooming level based on your requirement.

History :

ب : په روزګان ولايت کي
د دوو تاريخي ډبرليکونو څرک
مورخين د بيلا بيلو اخځونو په مرسته د پخوانيو پيښو رښتني حالات را بر ملا کوي ، ډبر ليکونه يو له هغو ارزښتمنو منابعو څخه شميرل کيږي چي تاريخ پوهان او څيړونکي يې د بشپړ ډاډ تر بريده د پيښو او حالاتو د څرګندولو لپاره کاروي . د ډبر ليکونو ارزښت او د هغو د پيژندلو په اړه د بيلا بيلو ميتودونو توضيح او بيان به په يوه بله ځانګړې ليکنه کي را وڅيړم ، په دې ليکنه کي يوازي موخه د هغو دوو ډبر ليکونو يادونه ده چي د روزګان ولايت په خاص روزګان کي پيژندل سوي ، د څيړونکو تر قلمونو رسېدلي او په تاريخي څيړنيزو اثاروکي کارول سويدي .
په خاص روزګان کي د شالۍ ناوه هغه سيمه ده چي د روزګان دوه ډبر ليکونه پکښي ساتل سوي او د خاص روزګان د مرکز څخه لس ميله ليري پرته ده . د لومړي ځل لپاره د هېواد نامتو مورخ علامه حبيبي د روزګان د دوو ډبر ليکونو په اړه هر اړخيز مالومات په خپل يوه نامتو اثر ( هفت کتيبه قديم ) کي خپاره او د څيړونکو تر پامه ورسول . علامه حبيبي نه يوازي دا چي دا دوه ډبر ليکونه يې د څيړونکو د پام وړ وګرځول ، بلکي هغه يې ولوستل او پر پوهنيز بنسټ يې د هغو په معرفي کولو کي هر اړخيزي هڅي کړيدي .
هغو ارونو او پرنسيپونو ته په پام چي د ډبر ليکونو د لوستلو او پيژندلو لپاره کارول کيږي ، علامه حبيبي و توانېدۍ چي د روزګان د ډبر ليکونو ليکدود ، د ليک ژبه او پر ډبره حک سوۍ متن ولولي . د څيړنو پايلي وښودل چي د دې ډبرليکونو ليکدود مات ( شکسته ) يوناني او ژبه يې د هفتليانو د مهال هغه ګړدود دۍ ، چي په پنځمه او شپږمه مېلادي پيړۍ پوري اړه لري . فرانسوي لرغونپوه پيوار هم د علامه حبيبي په څير دا ډبرليکونه د زابلي پاچا مهراکولا اړوند ګڼلۍ دۍ چي د واکمنۍ پير يې د ٥٠٠ زيږد کالو په شا او خواکي ښودل سويدۍ . دواړه ډبر ليکونو کي ليکل سوي حروف د بغلان د سره کوتل د ليکني سره ورته او يوډول دي ، د حروفو تر منځ واټن د ( ٥ ) په ډول ليکل شوۍ او د ( Z ) توري پر سر درې ټکي هم ورکړل سويدي ، خو هغه مات ليکدود چي په روزګاني ډبرليکونو کي ليدل کيږي ، د بغلان په ډبر ليک کي نه تر ستر ګو کيږي . په دې مانا چي د بغلان ډبر ليک توري يوله بله په روښانه ليک او څرګندو کرښو بيليږي ، په داسي حال کي چي د روزګان ډبر ليکونو کي توري يوله بله سره مښتي ليکل سويدي .
د روزګان په يوه ډبر ليک کي لولو چي :
= : بګه – شاه – ځوۍ – مهر - ماه – زميګ
يا په دې ډول :
= : بګه – شاه – زاول - مهر - ماه – زميګ


د روزګان د ډبرليک څخه د کاپي شوي ليک يو انځور
که دا ټولي کلمې په يوه جمله کي راغونډي کړونو داسي متن به تر لاسه کړو :
( بګه شاه ځوۍ مهر ماه زمکه )
او يا
( بګه شاه زابل مهر ، ماه او زمکه )
په اوسنۍ پښتو کي تر ټولو نږدې تعبير دادۍ چي :
( د ځمکي او سپوږمۍ لوئ شهزاده )
او يا
( د ځمکي او سپوږمۍ لوۍ زابلشاه )
د دې سره - سره چي په مات يوناني ليکدود ليکل سوۍ دئ ، خو د لوستلو لپاره يې په بشپړه توګه هغه معيارونه کارول سويدي چي د نورو پخوانيو ليکدودونو لپاره کارول کيږي . د بغلان په ډبرليک کي هر تورۍ په بيل ډول ليکل سويدئ ، چي د لوستلو او په متن د پوهېدلو اسانتيا يې منځ ته راوستې ده ، د نوموړي ډبرليک لاندي انځور دا څرګندوي چي هغه دوې مميزئ چي د سره کوتل په ډبرليک کي ليدل کيږي د روزګان په ډبر ليکونو کي هم سته چي وړاندي ورته ګوته ونيول سوه . د دې ټکي يادول په کار دي چي د سره کوتل د ډبرليک د لوستلو پر مهال د لرغونو ژبو دويش پر ډولونو زيات پام نه دۍ ساتل سوۍ ، د هغو ورستيو څيړنو پر بنسټ چي د رباطک ډبرليک په اړه تر سره سويدي ، دا په ډاګه کوي چي د بغلان ډبرليک او د رباطک ډبرليک دواړه په يوناني ليکدود ليکل سوي ، خو ژبه يې منځنۍ پښتو او دري ده . د همدې اصل پر بنسټ د روزګان ډبرليک ليکدود هم يوناني او ژبه يې منځنۍ پښتو ده .
اوس دا پوښتنه منځ ته راځی چي د دې ډبرليکونو په متن کي ياد سوۍ ( زابلشاه ) او يا( شاځوۍ ) څوک دۍ ؟ په پراخه کچه يفتليان اوپه سيمه ايزه کچه زابل شاهان د افغانستان په تاريخ کي يو خورا مهم او د زيات پام وړ مهال دۍ . يفتليانو د کوشاني پاچاهانو ورستيو واکمنانو ته ماته ورکړه او خپله واکمني يې د کوشاني امپراتورۍ پر يو شمير سيمو د څه ناڅه څلورو سو کالو لپاره وساتل . انګليسي مورخ سر اولف کارو په دې باور دۍ چي يفتليان د منځنۍ اسيا څخه د سهيل په لور را خوځيدلي او په درې سوه شپيته زيږد کال يې د کوشانيانو واکمني پاې ته ورسول او د ساسانيانو سره تر درنې جګړې وروسته د خپلو سيمو دفاع ته اړ سول ، دې قبيلو زيات شمير بودايې ودانۍ ړنګي او د لمر نمانځني عبادت ځايونه يې ودان پريښودل .
هغه وخت چي د یفتلیانو پراخه امپراتوري په وړو وړو سيمه ايزو واکمنيو واوښتل بيا يې د عربي مهاجمينو په وړاندي لږ تر لږه دوې پيړي پر له پسي د دفاع سنګرونه تاوده وساتل . په دې پيړيو کي تر ټولو نامتو عرب قوماندان چي د زابلي او رتبيلي پاچاهانو سره يې په بيلا بيلو وختونو او حالاتو کي ، يادمځکي د لاندي کولو او ياهم د باج او خراج د تر لاسه کولو په نيت جګړې کړيدي ، عبيدا لله بن ابي بکر ( ٦٧١ زيږد کال ) عباد بن زياد ( ٦٨١ زيږد کال) اصفح بن عبدالله ( ٧٤٧ زيږدکال ) محمد بن قاسم يادولای سو .
علا مه حبيبي د يفتلي پاچاهانو او يو شمير پښتني قبيلو د نومونو تر منځ د ورته والي په اړه د هر اړخيزي څيړني وروسته داپايله تر لاسه کړيده چي ، د هيپتل کلمه د پښتنو قبيلو د ابدال د نوم سره چي د پښتنو يو لوی ټبر دۍ ، ورته والۍ لري ،دا ورته والې د ژبني ارونو د ادلون بدلون سره برابردۍ . يوه بله داسي بيلګه د پښتو غلجۍ د عربي خلجۍ اود درې غلزۍ دۍ ، چي په ژبنيو څيړنو کي يې د يفتليانو سره اړيکي جوتي دي . په دې ډول د شک پرته ويلای سو چي د رزګان ولسوالۍ په شالۍ ناوه کي د يفتلي پاچا مهراکولا د دوو ډبر ليکونو کشف او د هغو لوستل د دې ټکي ښه او څرګند ثبوت دۍ چي روزګان د افغانستان په تاريخ کي د خورا مهمو واکمنانو لپاره د زيات ارزښت وړ سيمه وه .

Written by : Bawary , Posting id :129091 , Report


WikiEdit.Org